Bepaal de betrouwbaarheid van een keurmerk

Producenten willen hun artikelen laten opvallen door een aantrekkelijke verpakking en maken daarbij bijvoorbeeld gebruik van kleur en logo’s. Een logo kan een afbeelding zijn, de merknaam weergeven, of aangeven dat het product aan een keurmerk voldoet. Maar hoe weet je of een keurmerk of logo met een duurzaamheidsclaim echt ergens voor staat? Dit artikel beschrijft hoe je een betrouwbaar keurmerk kunt herkennen. 

Keurmerkenwijzer

Zoals gezegd worden er verschillende soorten logo’s op producten gezet. Een logo betekent lang niet altijd dat een product aan een keurmerk voldoet. Voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal heeft in de keurmerkenwijzer allerlei logo’s verzameld en daarbij aangegeven of het gaat om een merknaam (‘bedrijfslogo’) of een keurmerk. Er kan daarbij gezocht worden via het soort product (bijvoorbeeld eieren of kleding), op naam of hoe het logo er uit ziet. Vervolgens wordt een beschrijving gegeven hoe het bedrijfslogo of keurmerk scoort op het gebied van milieu, dierenwelzijn, mensenrechten en hoe goed het gecontroleerd wordt. Hoe hoger de scores, hoe strenger de eisen van het keurmerk. allerlei logo’s verzameld en daarbij aangegeven of het gaat om een merknaam (‘bedrijfslogo’) of een keurmerk. Er kan daarbij gezocht worden via het soort product (bijvoorbeeld eieren of kleding), op naam of hoe het logo er uit ziet. Vervolgens wordt een beschrijving gegeven hoe het bedrijfslogo of keurmerk scoort op het gebied van milieu, dierenwelzijn, mensenrechten en hoe goed het gecontroleerd wordt. Hoe hoger de scores, hoe strenger de eisen van het keurmerk.  

Goed gecontroleerd?

Voor een serieus keurmerk is het belangrijk dat aanvragen voor een keurmerk goed worden gecontroleerd. Je wilt namelijk dat het keurmerk alleen wordt gebruikt als het product aan alle eisen van het keurmerk voldoet. Daarom worden voor een keurmerk de volgende dingen geregeld: 

• Gescheiden taken en verantwoordelijkheden. De organisatie die de eisen van het keurmerk opstelt (‘schemabeheerder’) is een andere dan de organisatie (certificatie-instelling) die controleert of deelnemers voldoen aan de eisen. 
• Een onafhankelijke certificatie-instelling voert de inspectie uit én besluit vervolgens of een aanvrager voldoet aan de eisen van het keurmerk. Bij bedrijfslogo’s wordt soms een externe controleur ingehuurd, maar bepaald de eigenaar van het bedrijf wat de eisen zijn en of een deelnemer mee mag doen. Het is dan onduidelijk of alle eisen voor alle deelnemers gelden, of dat er deelnemers (die slechts deels voldoen) worden toegelaten omdat het bedrijf meer producten wil verkopen. 
• De schemabeheerder zorgt ervoor dat de eisen duidelijk zijn en eenduidig gecontroleerd kunnen worden. Al komen er verschillende controleurs bij een aanvrager langs, ze zouden allemaal tot dezelfde conclusie moeten komen. Bijvoorbeeld bij een eis voor voldoende daglicht in de stal. Dan kan dat niet eenduidig gecontroleerd worden door te kijken of de controleur in de stal de krant kan lezen; het hangt dan immers van het weer (zonnig of bewolkte dag) en de ogen van de controleur af of dat makkelijker of moeilijker is. Daglicht kan wel eenduidig gecontroleerd worden door te meten hoeveel ramen er in de stal zijn ten opzichte van het vloeroppervlak van de stal. 
• Er wordt openlijk gecommuniceerd als er (tijdelijk) afwijkingen van de eisen worden toegestaan. Alle eisen (en dus ook eventuele afwijkingen) moeten immers voor alle deelnemers gelijk zijn en voor afnemers van het product met keurmerk is dan duidelijk welke eisen precies gelden. 

Een kwaliteitskeurmerk voor keurmerken

Een keurmerk kan nog een stap verder gaan door ook zichzelf te laten keuren. De hierboven genoemde punten en nog meer kwaliteitseisen zijn opgenomen in een internationale norm. Daarin worden eisen gesteld aan wat er met het keurmerk wordt getoetst, hoe dat wordt gedaan en door wie. De Nederlandse Raad voor Accreditatie controleert of een keurmerk aan de eisen voldoet. Dit wordt accreditatie genoemd. In de afbeelding hieronder wordt dit proces bij SMK schematisch weergeven. 

Het doel is vertrouwen geven dat het product daadwerkelijk voldoet aan de eisen van het keurmerk. SMK vindt dit belangrijk en heeft een heel aantal schema’s onder accreditatietoezicht gebracht. Bijvoorbeeld On the way to PlanetProof, Milieukeur en de Barometer Duurzame Bloemist.