Bruine bonen van HAK On the way to PlanetProof

De Zeeuwse telers beschikken naast hun jarenlange vakmanschap ook over vruchtbare grond (zeeklei) en een uitgebalanceerd klimaat aan de kust (met relatief meer zonuren en minder regen dan elders – red.) die zich perfect lenen voor de teelt van bruine bonen. Twee van die telers die aan HAK leveren zijn akkerbouwer in Kloosterzande Pieter Pateer, en Anne Douwe van der Zee, akkerbouwer in Zaamslag. Beiden hebben al ervaring met de On the way to PlanetProof-teelt van respectievelijk uien, wortelen en aardappelen. Op verzoek van HAK hebben ze eerder dit jaar besloten deze nu ook in te zetten voor de bonenteelt.

Volgens Van der Zee speelde bij het besluit om de duurzame teelt uit te breiden met bruine bonen ook mee dat HAK telers financieel compenseert voor de extra inspanningen die telers moeten leveren om te voldoen aan de 36 bovenwettelijke eisen en hiermee samenhangende administratie die On the way to PlanetProof-teelt meebrengt. “Maar ook het feit dat je weet dat jouw bonen straks als A-merk in de supermarkt staan doet een duit in het zakje. Het gaat om eerlijke beloning en een stukje trots en waardering.”

Pateer zaaide zijn areaal al vroeg in het voorjaar in. “Dat leverde wel wat problemen op omdat het voorjaar erg nat was en dan heb je al snel last van gewasschade door de bonenvlieg. Maar alles op een later moment zaaien betekent ook alles later oogsten, en dat brengt weer andere risico’s met zich mee. Het is voor ons dus nog even zoeken naar de goede balans. Voor bepaalde uitdagingen zal nog een betere oplossing gevonden moeten worden, zoals onkruidbestrijding in droge perioden of schimmelvorming bij de combinatie van nat en warm weer. Maar met de ondersteuning van SMK (Stichting Milieukeur, eigenaar van het keurmerk On the way to PlanetProof – red.) en HAK heb ik daar vertrouwen in. Het is een systeem dat beperkt ruimte biedt voor maatwerk op het veld als zaken tegenzitten. In dat geval is het echter wel mogelijk om alsnog te compenseren met diverse aanvullende keuzemaatregelen zoals het plaatsen van nestgelegenheden voor vogels of takkenhopen van snoeihout voor amfibieën en kleine zoogdieren.”

Stijgende interesse van telers

Heidi Vercraeye van in- en verkooporganisatie Termont en Thomaes waarbij Pateer is aangesloten spreekt van een ‘stijgende interesse’ in On the way to PlanetProof-teelt onder telers. “Deze manier van telen brengt zonder meer extra werk en risico mee, maar de positieve effecten op de bodem en gewassen op de langere termijn wegen toch zwaarder voor steeds meer akkerbouwers”, aldus Vercraeye.

Jurriaan Visser van coöperatie CZAV (Coöperatieve Zuidelijke Aan- en verkoop Vereniging) waarbij Van der Zee is aangesloten bevestigt dit beeld. “We hebben vorig jaar de eerste pilots gedaan en merken dat er voldoende animo is voor deze vorm van duurzame teelt. Dat komt enerzijds omdat het makkelijker is als je het al eens hebt gedaan, anderzijds omdat steeds meer afnemers erom vragen. Tegelijkertijd zijn er nog veel vragen van onze leden, want je bent niet zomaar On the way to PlanetProof-gecertificeerd. Je moet je teelt namelijk heel slim inrichten. Als coöperatie denken wij dat het delen van kennis en intensiever uitwisselen van individueel opgedane ervaringen zal helpen om steeds meer telers te overtuigen om de stap naar On the way to PlanetProof te zetten.”

Lokale afzetmarkt en duidelijkheid is extra stimulans

Voor een succesvolle uitrol van On the way to PlanetProof zijn volgens de telers en de eerder dit jaar aangetreden directeur Inkoop en Landbouw van HAK, Joachim Nieuwhoff, partnerships in de afzetketen essentieel. “De verbinding met HAK als duurzame, lokale verwerker geeft meerwaarde. On the way to PlanetProof versterkt de inhoudelijke samenwerking tussen de lokale akkerbouwer, de coöperaties en de producent. Denk onder meer aan intensieve data-uitwisseling om de teelt samen stap voor stap, oogst na oogst, verder te verduurzamen en inzichtelijker en transparanter te maken. Elke keer leg je samen de lat hoger, ook binnen het schema van On the way to PlanetProof”, aldus Joachim Nieuwhoff.

Jurriaan Visser meent dat tijdig communiceren de telers helpt: “HAK heeft dat goed gedaan, namelijk duidelijkheid geven over de ambitie die ze hadden en hebben. Dan en dan willen we helemaal over zijn op On the way to PlanetProof. In dat geval kunnen de telers op tijd omschakelen en hun teelt goed inrichten. En dat HAK ook boter bij de vis heeft gedaan in termen van zekerheid over afzet en beloning maakt dat ze denken: dit kan.”